ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ - Εργασία για το Α1

Mosse - Gourbellon

   Να μελετήσετε τη σχετική ενότητα από το βιβλίο της ιστορίας σας και τα παραθέματα που ακολουθούν. Στη συνέχεια προσπαθήστε να συντάξετε την ακόλουθη εργασία:

Ø      Να επισημάνετε σύντομα τις αφορμές και τα αίτια των μηδικών πολέμων.

Ø      Να σημειώσετε ονομαστικά τις εκστρατείες και τις μάχες – ναυμαχίες που διεξήχθησαν.

Ø      Να γράψετε ένα κείμενο στο οποίο θα επισημαίνετε τις συνέπειες των περσικών πολέμων.

Ø      Να γράψετε ένα άρθρο για την σχολική σας εφημερίδα, εξασκώντας αυτό που ονομάζουμε εναλλακτική ιστορία, με τίτλο
«Αν οι Πέρσες είχαν νικήσει στην … αναμέτρησή τους με τους Έλληνες τον 5^ο αιώνα π.Χ. »

   Την εργασία σας μπορείτε να την γράψετε στον υπολογιστή σας σε ένα έγγραφο του word και να την στείλετε στο email: vtsigri@gmail.com ή να την γράψετε απλά στο τετράδιό σας και να την δώσετε στην τάξη με την επιστροφή μας στο σχολείο τη νέα χρονιά.

   Τα παραθέματα δεν αφορούν όλα στις συνέπειες των Μηδικών πολέμων, αλλά θίγουν και άλλα θέματα που εντυπωσιάζουν για την … διαχρονικότητά τους! Αξίζει να τα διαβάσετε με προσοχή και να προβληματιστείτε. Θα σας βοηθήσουν και οι ερωτήσεις. Με αυτόν τον τρόπο άλλωστε αναπτύσσεται ό,τι ονομάζουμε ιστορική κρίση και συνείδηση. Πληροφορίες μπορείτε να αναζητήσετε και στο διαδίκτυο, αφού βέβαια πρώτα ελέγξετε την εγκυρότητα των πηγών που θα χρησιμοποιήσετε.

ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ

1) Πώς αντέδρασαν οι Έλληνες άποικοι στη Μ.Ασία, όταν άρχισαν να αντιλαμβάνονται τον περσικό κίνδυνο;

 «   Οι Έλληνες, από την πλευρά τους, διαπίστωσαν ότι έναντι των Περσών είχαν διάφορες επιλογές. Η ευκολότερη λύση ήταν να δεχτούν την υποταγή με συνθηκολόγηση, εξασφαλίζοντας τους καλύτερους δυνατούς όρους. Έτσι έπραξαν, για παράδειγμα, οι κάτοικοι της πλούσιας και ισχυρής Μιλήτου, και αμέσως μετά σι κάτοικοι πολλών νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Η δεύτερη λύση, την οποία είχε υποδείξει άλλωστε και ο σοφός Βίας από την Πριήνη, ήταν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να αναζητήσουν νέα κατοικία σε ασφαλές μέρος. Έτσι έπραξαν οι Φωκαείς που ζούσαν στα μικρασιατικά παράλια (για την ακρίβεια, οι μισοί από αυτούς) και οι Τήιοι. Η τρίτη και ριζοσπαστικότερη λύση ήταν να δημιουργήσουν μεταξύ τους μόνιμες και σταθερές συμμαχίες, που θα τους επέτρεπαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες. Ο σοφός Θαλής από τη Μίλητο είχε κάνει μάλιστα μια συγκεκριμένη πρόταση στους Ίωνες: να ιδρύσουν όλοι μαζί ένα κοινό βουλευτήριο στην Τέω, που βρισκόταν στο μέσον της Ιωνίας, και να θεωρήσουν τις άλλες πόλεις τους ως απλούς δήμους. Οι περισσότεροι Έλληνες επέλεξαν την (προφανέστερη) τέταρτη λύση, να πορευτούν βλέποντας και κάνοντας. Παρέμειναν στον τόπο τους, με σκοπό να διαφυλάξουν την ανεξαρτησία των πόλεών τους. Συμμαχούσαν και διέλυαν έτσι τις συμμαχίες τους, ανάλογα με τις εκτιμήσεις τους για τις συγκεκριμένες συνθήκες που επικρατούσαν κάθε στιγμή.»

Από το βιβλίο «Η ελληνική αρχαιότητα» του Δ.Κυρτάτα & Σ.Ράγκου

2) Ποια η δυσκολία του σύγχρονου ιστορικού για την βαθύτερη κατανόηση των μηδικών πολέμων;

«   Ο ιστορικός που θέλει να κατανοήσει τι σήμαιναν οι Μηδικοί πόλεμοι αντιμετωπίζει μια πρώτου μεγέθους δυσκολία, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει γι’ αυτόν το σκοπό παρά μια και μοναδική πηγή, την αφήγηση του Ηροδότου, ενός Έλληνα από την Αλικαρνασσό. (…)

     Γι’ αυτό, αν κάποιος θέλει να καταλάβει τι πραγματικά διακυβευόταν και ποια ήταν η φύση των συγκρούσεων ανάμεσα στους Έλληνες και τους ‘βαρβάρους’, θα πρέπει να δει με κριτικό μάτι τη διήγηση του ιστορικού, εφόσον δεν υπάρχουν άλλες πηγές . (…)»

Από το βιβλίο «ΕΠΙΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» των Mosse - Gourbellon

3) Η αφορμή και οι αιτίες.

Α/  «Η Περσική Αυτοκρατορία ήταν έτοιμη να στραφεί προς την κυρίως Ελλάδα και την Ευρώπη. Αυτό θα πρέπει να ήταν σχετικά προφανές. Μια μεγάλη αυτοκρατορία, χωρίς ισχυρό αντίπαλο, είναι πάντα έτοιμη να επεκταθεί. Αυτό που κρατούσε την Περσική Αυτοκρατορία ενωμένη δεν ήταν ούτε τα σύνορά της ούτε ο λαός της, ούτε μια κοινή θρησκεία, ούτε μια κοινή γλώσσα, ούτε ένας κοινός πολιτισμός. Ενωμένη την κρατούσε η δύναμή της, την οποία εκπροσωπούσε, αλλά και συμβόλιζε, ο μεγάλος της βασιλιάς. Και ο μεγάλος βασιλιάς όφειλε διαρκώς να επιβεβαιώνει αυτή τη δύναμη. Την αφορμή για τις νέες τους επιχειρήσεις την έδωσαν άλλωστε στους Πέρσες οι ίδιοι οι Ίωνες, που αποφάσισαν να αποτινάξουν τον ζυγό.

Η εξέγερση των Ιώνων ξεκίνησε από τη Μίλητο, που είχε υποταχθεί στους Πέρσες χωρίς να δώσει μάχη. Την πρωτοβουλία πήρε μάλιστα ο διορισμένος τύραννος της πόλης, ο Αρισταγόρας. Τα κίνητρά του και τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκαν τα γεγονότα τα αφηγείται ο Ηρόδοτος, που εξηγεί επίσης με ποιο τρόπο όσα συνέβαιναν στην Ιωνία σχετίζονταν με τα εσωτερικά προβλήματα των άλλων Ελλήνων.»

Από το βιβλίο «Η ελληνική αρχαιότητα» του Δ.Κυρτάτα & Σ.Ράγκου

Β/  «  Η επανάσταση της Ιωνίας λοιπόν, είχε ορισμένες συνέπειες για τους Έλληνες της Ασίας, για τους Έλληνες όμως της Ευρώπης σήμανε την έναρξη μιας δύσκολης περιόδου.

      Πράγματι, ο Ηρόδοτος θεωρεί ότι η αρχή αυτού που συνήθως ονομάζουμε Πρώτο Μηδικό πόλεμο συνδεόταν απευθείας με τη συμμετοχή των Αθηναίων στην επανάσταση και ιδιαίτερα με την πυρπόληση των Σάρδεων. Οπότε, ο Δαρείος για να πάρει εκδίκηση αποφάσισε το 490 την εκστρατεία που θα τελείωνε στο Μαραθώνα. Και σ’ αυτό το σημείο, οι νεότεροι προσπάθησαν να βρουν, πέρα από την ανεκδοτολογία, αιτίες γενικότερες και καλύτερα θεμελιωμένες για την επιχείρηση του Δαρείου, όπως μια κατακτητική φιλοδοξία του βασιλιά, ή πιο απλά, την επιθυμία του να εξασφαλίσει ότι στο μέλλον καμιά εξωτερική βοήθεια δεν θα στήριζε μια νέα επανάσταση. Πιο πρόσφατα, διατυπώθηκε η άποψη ότι oι περσικές φιλοδοξίες θα έπρεπε να συνδυαστούν με τις δολοπλοκίες που έστηναν στις αυλές του βασιλέα και των σατραπών του διάφοροι εκπρόσωποι των μεγάλων οικογενειών που βρίσκονταν στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής της Αθήνας. Θα χρειαζόμασταν περισσότερες πληροφορίες για τα εσωτερικά της Αθήνας σ’ αυτή την πρώτη δεκαετία του 5ου αιώνα, όπου ασφαλώς αντιπαλεύουν Αλκμεωνίδες, Πεισιστρατίδες, Φιλαΐδες, και όπου η υποστήριξη του βασιλέα ήταν πιθανό να εκλαμβάνεται από κάποιους σαν ένα μέσο για να επιβληθούν.»

Από το βιβλίο «ΕΠΙΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» των Mosse - Gourbellon

3) Δημοκρατία εν … δράσει!!!

«Οι Αθηναίοι συσκέφθηκαν και συναποφάσισαν με τους δημοκρατικούς τρόπους που είχαν καθιερώσει. Όπως συνηθιζόταν, ξεκίνησαν τις προετοιμασίες ζητώντας χρησμό από το μαντείο των Δελφών. Ύστερα συνήλθαν για να εκτιμήσουν την απάντηση και να πάρουν τις αποφάσεις τους. Στη συζήτηση που έγινε στην Εκκλησία του Δήμου διαφώνησαν μεταξύ τους, όπως ήταν φυσικό σε μια δημοκρατία. Άλλοι εκτιμούσαν ότι έπρεπε να οχυρωθούν στην Ακρόπολη και άλλοι στα καράβια τους. Το μόνο βέβαιο ήταν ότι θα αντιστέκονταν στους Πέρσες με όλες τους τις δυνάμεις. Εάν ήταν αναγκαίο θα έκαναν όποια υποχώρηση χρειαζόταν για να συνεργαστούν με τους συμμάχους τους. Στη συζήτηση παρενέβη ο Θεμιστοκλής, που στο πρόσφατο παρελθόν είχε πείσει τους Αθηναίους να κατασκευάσουν ισχυρό στόλο, και τους έπεισε ξανά να ρίξουν το βάρος στη θάλασσα.»

Από το βιβλίο «Η ελληνική αρχαιότητα» του Δ.Κυρτάτα & Σ.Ράγκου

4) Συνέπειες

Α/ «Μετά τον Μαραθώνα, τη Σαλαμίνα και τις Πλαταιές τίποτε πια δεν ήταν ίδιο στον κόσμο των Ελλήνων — ούτε άλλωστε στον κόσμο των Περσών. Οι Έλληνες που είχαν αντισταθεί με επιτυχία στις εισβολές αποκτούσαν συνείδηση υπεροχής και ανωτερότητας. Στο ελληνικό λεξιλόγιο η λέξη βάρβαρος, με την οποία αποκαλούνταν ως αλλοεθνείς και αλλόγλωσσοι οι Πέρσες και οι λαοί που κυβερνούσαν, σήμαινε πλέον αυτόν που από την ίδια του τη φύση ήταν κατώτερος. Με την αυτοπεποίθηση και την υπεροψία που απέκτησαν, οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες δεν έβλεπαν πλέον τον λόγο να συμμαχούν μεταξύ τους. Ο μεγάλος κίνδυνος από την Ανατολή είχε αποσοβηθεί, και έτσι οι παλαιοί τους ανταγωνισμοί μπορούσαν να εκδηλωθούν και πάλι ελεύθερα.»

Από το βιβλίο «Η ελληνική αρχαιότητα» του Δ.Κυρτάτα & Σ.Ράγκου

Β/ «Οι Μηδικοί πόλεμοι επρόκειτο να μείνουν στη συλλογική φαντασιακή διάσταση των Ελλήνων το σύμβολο της νίκης του πολιτισμού κατά των βαρβάρων. Οι Έλληνες, άνθρωποι ελεύθεροι, με δυνάμεις πολύ μικρότερες, αλλά περισσότερο πειθαρχημένες, είχαν κατορθώσει να καταβάλουν τους βαρβάρους, που ήταν σκλάβοι ενός απόλυτου μονάρχη. Αν και πολλοί από τους νεότερους υιοθέτησαν για μεγάλο διάστημα την άποψη αυτή και είδαν τους Μηδικούς πολέμους σαν μια νίκη της Δύσης εναντίον της Ανατολής, σήμερα υπάρχει μια τάση σχετικοποίησης της σημασίας της ελληνικής νίκης, επισημαίνονται, δηλαδή, οι περικλειόμενοι κίνδυνοι κατά το μέτρο που η νίκη, αθηναϊκή κατά πρώτο λόγο, έγινε η απαρχή της ηγεμονίας αυτής της πόλης που επρόκειτο στη συνέχεια να δημιουργήσει μέσα στον ελληνικό κόσμο “μια ρήξη περισσότερο μοιραία στη μακροχρόνια διάσταση απ’ ό,τι θα ήταν ίσως η ενδεχόμενη νίκη των Περσών”. Θα πρέπει άραγε γι’ αυτή την αιτία να φτάσουμε στο σημείο να θεωρήσουμε το Μαραθώνα σαν “ήττα” της ελευθερίας; Το πρόβλημα βρίσκεται πράγματι αλλού: στο να καταλάβουμε πώς σι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες, που είχαν πολεμήσει πλάι-πλάι στις δυο τελευταίες και αποφασιστικές μάχες του πολέμου, στις Πλαταιές και στη Μυκάλη, έφτασαν τόσο γρήγορα στη ρήξη, αμέσως μετά.»

Από το βιβλίο «ΕΠΙΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» των Mosse – Gourbellon

Γ/ 

Από το βιβλίο "Αρχαία Ελληνική Ιστορία" του Ulrich Wilken